Διατροφικά πρωτόκολλα-σχήματα​

Η Μεσογειακή Διατροφή είναι ένα από τα πρότυπα διατροφής με την πλουσιότερη βιβλιογραφία. Έχει μελετηθεί εκτενώς με αποδεδειγμένα οφέλη για την υγεία.

ΤΙ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ Η ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ;
Η Μεσογειακή Διατροφή:
• Είναι πλούσια σε φυτικής προέλευσης τρόφιμα, όπως τα φρούτα και λαχανικά, τα δημητριακά ολικής άλεσης, τα όσπρια, οι ξηροί καρποί και το ελαιόλαδο.
• Η Μεσογειακή Διατροφή στηρίζεται στον περιορισμό των επεξεργασμένων τροφίμων.
• Δίνεται μεγάλη σημασία στη διατροφική συμπεριφορά (μοίρασμα με οικογένεια, φίλους).
• Επίσης, το πρότυπο αυτό βασίζεται και στην αξία του ύπνου καθώς και της φυσικής δραστηριότητας.

Η Μεσογειακή Διατροφή συναντάται με τη μορφή πυραμίδας σε τρία διαφορετικά επίπεδα, βάσει της συχνότητας στην οποία συστήνεται να καταναλώνονται τα τρόφιμα από κάθε ομάδα.Στη βάση της πυραμίδας, βρίσκονται τα τρόφιμα που πρέπει να καταναλώνονται καθημερινά όπως φρούτα, λαχανικά και αμυλούχα.Αντίθετα στην κορυφή της βρίσκονται οι τροφές που πρέπει να καταναλώνονται πιο σπάνια και σε μικρότερες ποσότητες.Η Μεσογειακή Διατροφή αποτελεί το μοναδικό διατροφικό πρότυπο που μειώνει αποδεδειγμένα τη θνησιμότητα και συμβάλλει στη βελτίωση της υγείας.το Μεσογειακό πρότυπο διατροφής συμβάλλει στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων, ΣΔΙΙ και διάφορων τύπων καρκίνου όπως καρκίνου του παχέος εντέρου κ.α.

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΕΣΟΓΕΙAΚΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ
Σύμφωνα με τον Εθνικό Διατροφικό Οδηγό προτείνονται:
Καθημερινά:
• 5-8 μερίδες από ποικιλία δημητριακών, κυρίως ολικής άλεσης, όπως μακαρόνια ολικής, ψωμί ολικής, καστανό ρύζι, πλιγούρι κ.ο.κ. και η κατανάλωση πατάτας να μην υπερβαίνει τις 3 φορές την εβδομάδα.
• 4 μερίδες λαχανικά .
• 3 μερίδες φρέσκα φρούτα κυρίως, αλλά και αποξηραμένα χωρίς προσθήκη ζάχαρης.
• 2 μερίδες γαλακτοκομικά προϊόντα (π.χ. τυρί, γιαούρτι).
• 4-5 μερίδες λίπη και έλαια (π.χ. ελαιόλαδο, ξηροί καρποί, αλείμματα ξηρών καρπών, ελιές).
Εβδομαδιαία

• 3 μερίδες όσπρια π.χ. φακές, ρεβίθια, φασόλια ανά εβδομάδα.
• 1-2 μερίδες λευκό κρέας π.χ. κοτόπουλο/ πουλερικά ανά εβδομάδα.
• 2-3 μερίδες από ψάρια και θαλασσινά, καθώς και λιπαρά ψάρια, τα οποία είναι πλούσια σε ω3 λιπαρά οξέα π.χ. σκουμπρί , γαύρος, σολομός.
• Έως 1 μερίδα άπαχο κόκκινο κρέας π.χ. μοσχάρι, ανά εβδομάδα.
• Έως 7 αυγά την εβδομάδα, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή φαγητών και γλυκισμάτων.
Ακόμη:
• Χρήση μπαχαρικών και καρυκευμάτων για μείωση προστιθέμενου NaCl στο μαγείρεμα.
• Κατανάλωση 1,5-2 λίτρων νερού σε καθημερινή βάση.
• Μέτρια κατανάλωση αλκοόλ, ιδανικά κόκκινο ή λευκό κρασί κατά τη διάρκεια των γευμάτων

Διάφορες επιστημονικές έρευνες υποστηρίζουν ότι η διαλείπουσα νηστεία είναι αποτελεσματικό διατροφικό σχήμα για τη μείωση βάρους.

Επίσης, παρουσιάζονται πιθανά οφέλη και σε δείκτες καρδιομεταβολικής υγείας. Η διαλείπουσα νηστεία φαίνεται να οδηγεί σε :
• Στη μείωση της αντίστασης στην ινσουλίνη
• Στην ομαλοποίηση τιμών του σακχάρου αίματος
• Στη μείωση παραγόντων κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα (π.χ. χοληστερόλη, αρτηριακής πίεση, τριγλυκερίδια κ.τλ)
• Στον έλεγχο της πείνας

Πιθανά οφέλη σε διάφορες μορφές καρκίνου και σε νευρολογικές διαταραχές.
Η διαλέιπουσα νηστεία είναι δύσκολο να ακολουθηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί , έγιναν σε μικρό δείγμα και για σύντομη χρονική περίοδο. (κλινικές δοκιμές, RCTs)

ΟΜΑΔΕΣ ΑΤΟΜΩΝ ΠΟΥ ΔΕ ΣΥΣΤΗΝΕΤΑΙ Η ΔΙΑΛΕΙΠΟΥΣΑ ΝΗΣΤΕΙΑ
• Άτομα στην ανάπτυξη (παιδιά και έφηβοι)
• Έγκυες και θηλάζουσες γυναίκες
• Άτομα σε φαρμακευτική αγωγή που χρειάζεται κατανάλωση φαγητού σε συγκεκριμένες ώρες π.χ. διαβητικοί ασθενείς που λαμβάνουν ινσουλίνη
• Άτομα με ιστορικό διατροφικών διαταραχών

H κετογονική διατροφή είναι ένα πλάνο διατροφής που έχει μελετηθεί ιδιαίτερα. Πρόκειται για διατροφικό πρότυπο στο οποίο η πρόσληψη υδατανθράκων είναι ιδιαίτερα χαμηλή (<50γρ cho/ημέρα). Η πρόσληψη πρωτεϊνών είναι σταθερή και η πρόσληψη λιπαρών υψηλή. Αυτό έχει το εξής αποτέλεσμα👉 Ραγδαία αλλαγή στον ενεργειακό μεταβολισμό και παραγωγή κετονικών σωμάτων. Αυτά ειναι:
Ακετοξικό οξύ (AcAc)
3-β-υδροξυβουτυρικό οξύ (BHOB)
Ακετόνη
Οι κετόνες χρησιμοποιούνται από τον οργανισμό (και ιδιαίτερα τον εγκέφαλο) ως εναλλακτικά ενεργειακά υποστρώματα καθώς η γλυκόζη από την τροφή δεν επαρκεί, λόγω χαμηλής πρόσληψης cho. Η χρήση κετονοσωμάτων έχει καρδιοπροστατευτική δράση σε υγιή άτομα. Η πιο γνωστή κετογονική δίαιτα είναι η τροποποιημένη δίαιτα Atkins. Υπάρχουν όμως και άλλες δίαιτες με ακόμη χαμηλότερη πρόσληψη cho (<30γρ cho/ημέρα)

Η κετογονική δίαιτα αυξάνει την οξείδωση λιπαρών οξέων στο ήπαρ. (Καύση λίπους). Έρευνες έχουν δείξει ότι είναι ευεργετική για την υγεία, και αποτελεσματική στην απώλεια σωματικου βάρους.
Ωστόσο χρειάζεται προσοχή κατά την εφαρμογή της!
Αποκλείει πολλές ομάδες τροφίμων (φρούτα, αμυλούχα, όσπρια) επομένως σε βάθος χρόνου προκαλεί διατροφικές ανεπάρκειες. Για αυτό θα πρέπει να εφαρμόζεται για ορισμένο χρονικό διάστημα. (Το πολύ 6 μηνες)
Επιπλέον, εφόσον είναι υψηλότερη η πρόσληψη λιπαρών, πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στο είδος λιπαρών. Συνιστώνται ακόρεστα λιπαρά οξέα (λιπαρά ψάρια, ξηροί καρποί, αβοκάντο) ενώ τα κορεσμένα λιπαρά (κόκκινο κρεας, αλλαντικά) πρέπει να διατηρούνται κάτω από 10% της συνολικής ενεργειακής πρόσληψης.
Έχει φανεί ότι η εφαρμογή της κετογονικής δίαιτας έχει θετικά οφέλη σε χρονιές παθησεις όπως αρρύθμιστος Σακχαρώδης Δίαβητης ΙΙ (μείωση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης και καλύτερος γλυκαιμικός έλεγχος) και επιληψία.

ΟΜΑΔΕΣ ΑΤΟΜΩΝ ΠΟΥ ΔΕ ΣΥΣΤΗΝΕΤΑΙ Η ΚΕΤΟΓΟΝΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
• Άτομα στην ανάπτυξη (παιδιά και έφηβοι)
• Εγκυμονούσες ή θηλάζουζες
• Άτομα με ιστορικό διατροφικών διαταραχών
• Άτομα στη Τρίτη ηλικία
• Άτομα με οστεοπόρωση ή οστεοπενία

Σε κάθε περίπτωση, ένα τέτοιο ιδιαίτερο πλάνο πρέπει να σχεδιάζεται εξατομικευμένα!

Η κετογονική διατροφή έχει σημαντικά οφέλη και ενδείκνυται για:
• Τη διαχείριση της επιληψίας σε παιδιά και ενήλικες που δεν ανταποκρίνονται στα αντι-επιληπτικά φάρμακα.
• Άτομα με αρρύθμιστο σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 ή σοβαρού βαθμού αντίσταση στην ινσουλίνη, καθώς συσχετίζεται με βελτίωση γλυκαιμικής ρύθμισης, μείωση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης, μείωση διακύμανσης σακχάρου και μείωση της αντιδιαβητικής αγωγής. Ενθαρρυντικά αποτελέσματα και για άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1.
• Ορισμένες περιπτώσεις δυσλιπιδαιμίας, καθώς συσχετίζεται με βελτίωση λιπιδαιμικού προφίλ, αύξηση της HDL (καλή χοληστερόλη), μείωση των τριγλυκεριδίων και μείωση της ενεργότητας του ενζύμου που παράγει χοληστερόλη στο συκώτι. Επίσης, οδηγεί σε αύξηση μεγέθους των LDL σωματιδίων, χωρίς να επηρεάζει τον αριθμό τους, στοιχείο θετικό καθώς όσο μικρότερα είναι τα LDL και περισσότερα σε αριθμό στο αίμα, τόσο πιο επικίνδυνα.
• Ορισμένες περιπτώσεις παχυσαρκίας, καθώς συνδέεται με μείωση της όρεξης και αυξημένο ενεργειακό κόστος (καύσεις που γίνονται για βασικές λειτουργίες του οργανισμού).

Τέλος, υπάρχουν ενθαρρυντικά δεδομένα και για κάποιες άλλες καταστάσεις, όπως ακμή, σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών και νευρολογικές παθήσεις όπως νόσος Parkinson, Alzheimer κ.ά., αλλά χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση.
Οι κίνδυνοι υφίστανται αν κάποιος κάνει κετογονική δίαιτα ενώ δεν τη χρειάζεται ή την εφαρμόζει χωρίς επίβλεψη. Για παράδειγμα, σε ένα άτομο με διαβήτη τύπου 1 μπορεί να οδηγήσει σε υπογλυκαιμία αν δεν γίνουν οι απαραίτητες προσαρμογές.

* Σε άτομα με ιστορικό νεφρολιθίασης, χολολιθίασης και δυσλιπιδαιμίας χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή.